Europejskie granice są wynikiem trwających przez wiele lat działań politycznych. Należy jednak podkreślić, że kształt współczesnej mapy Starego Kontynentu ugruntował się w XX wieku. Wtedy doszło do rozpadu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i zjednoczenia Niemiec.
Ile jest krajów w Europie?
Współczesna Europa jest podzielona na 46 państw (a uwzględniając Kosowo – na 47). W granicach Europy w całości leżą 43 kraje, natomiast trzy – Federacja Rosyjska, Kazachstan i Turcja – większość swojego terytorium mają w Azji. Do Europy należy zaliczyć także terytoria zależne Wielkiej Brytanii (Gibraltar, Guernsey, Saint Helier i Wyspę Man), Danii (Wyspy Owcze) i Norwegii (Jan Mayen i Svalbard).
Który europejski kraj jest najstarszy?
Historia Europy sięga tysięcy lat wstecz. Pierwszym ogniwem europejskiego łańcucha najprawdopodobniej była cywilizacja minojska, która wywarła silny wpływ na późniejsze ludy hellenistyczne. Powszechnie wiadomo, że Grecja jest kolebką cywilizacji Zachodu, jednak czy to właśnie ten kraj należy uznać za najstarszy w Europie? To zależy.
Wiele europejskich państw ma długą historię, która kształtowała się na przestrzeni wieków. Które jest najstarsze? Ten aspekt można rozpatrywać na kilka sposobów, choćby przez pryzmat istnienia kraju jako jednostki politycznej lub ciągłości historycznej jego terytorium.
Grecja czy San Marino?
Dzieje Grecji są burzliwe, a rzymskie podboje przerwały historyczną ciągłość kraju. Oceniając znaczenie pojęcia „najstarsze państwo” właśnie pod tym kątem, należy uznać, że to miano należy się San Marino – najstarszej republice świata.
Za symboliczny początek państwowości włoskiej enklawy tradycyjnie 301 rok naszej ery. To właśnie wtedy święty Maryn miał założyć wspólnotę religijną na szczycie Monte Titano. Pierwsze historyczne wzmianki, potwierdzające funkcjonowanie San Marino, pochodzą z XI stulecia. Mowa o dokumencie Placito Feretrano, będącym kopią pisma datowanego na 885 rok.
W IX stuleciu San Marino było komuną miejską, mającą własny samorząd, którego ustrój był wzorowany na ustroju greckich państw-miast. W 1291 roku Państwo Kościelne uznało niepodległość republiki.
Który europejski kraj jest najmłodszy?
Pewną trudność sprawia także wskazanie najmłodszego ze wszystkich państw Europy. Za takie należy uznać Kosowo (Republikę Kosowa). Państwo w południowej Europie ogłosiło niepodległość 17 lutego 2008 roku, ale władze Serbii nadal uznają je za część serbskiego terytorium i znajdują w tej kwestii poparcie u niektórych państw. Pod koniec 2023 roku niepodległość Republiki Kosowa uznawały 22 z 27 krajów Unii Europejskiej i 27 z 32 krajów Sojuszu Północnoatlantyckiego (w tym Polska). Brak zgodności w tej kwestii sprawia, że Kosowo ma status państwa częściowo uznawanego na arenie międzynarodowej.
Dwa lata wcześniej w Europie Południowej powstały dwa inne państwa: Serbia i Czarnogóra. W 2006 roku rozpadła się federacja obu państw. Serbia ogłosiła niepodległość 5 czerwca. Parlament Czarnogóry proklamował niepodległość dwa dni wcześniej.
Największy i najmniejszy kraj w Europie
Największym pod względem powierzchni europejskim krajem jest Federacja Rosyjska (17098242 km2). Kolejne dwa miejsca zajmują odpowiednio Kazachstan (2724900 km2) i Turcja (783562 km2). Należy jednak podkreślić, że we wszystkich trzech przypadkach mowa jest o powierzchni z częścią azjatycką. Największym krajem w całości położonym w Europie jest Ukraina (603700 km2).
Z kolei najmniejszym europejskim państwem (i najmniejszym na świecie) jest Watykan. Rzymska enklawa zajmuje powierzchnię 0,44 km2.
Europejskie kraje częściowo uznawane i nieuznawane na arenie międzynarodowej
Warto wspomnieć, że nie wszystkie europejskie kraje figurują na mapie politycznej. Mowa o tzw. państwach nieuznawanych (quasi-państwach) i częściowo uznawanych, które mimo że nie są uznawane na arenie międzynarodowej lub są uznawane tylko przez niektóre kraje, w praktyce są niepodległymi jednostkami administracyjnymi.
Abchazja
Abchazja to terytorium wschodniego wybrzeża Morza Czarnego, formalnie będące częścią Gruzji. W praktyce mówimy tu o państwie (od 1992 roku), którego istnienie uznaje zaledwie pięć krajów, w tym Rosja. Jego powierzchnia to 8550 km2. Liczba mieszkańców to ok. 240 tys. osób.
Osetia Południowa
Abchazja nie jest jedynym terytorium spornym w Gruzji. Tak samo skomplikowana jest sytuacja Osetii Południowej. Ten nieuznawany kraj obejmuje tereny Południowoosetyjskiego Obwodu Autonomicznego. W 1991 roku lokalne władze ogłosiły niezależność od Gruzji i powołały Republikę Osetii Południowej. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości uznał niepodległościową deklarację za zgodną z prawem międzynarodowym, ale państwo (które pozostaje w silnej zależności od Federacji Rosyjskiej) nie zostało uznane na arenie międzynarodowej.
Cypr Północny
Sytuacja Cypru jest skomplikowana. Wyspa należy do Azji, ale Republika Cypryjska jest państwem europejskim. Z punktu widzenia cypryjskiego rządu, północne tereny wyspy, zamieszkałe przez ludność pochodzenia tureckiego, wchodzą w skład jednostek administracyjnych Cypru. W praktyce Cypr Północny (Turecka Republika Cypru Północnego) jest jednak odrębnym państwem, którego istnienie uznają jedynie trzy kraje: Turcja, Pakistan i Bangladesz.
Naddniestrze
Naddniestrze jest krajem całkowicie nieuznawanym na arenie międzynarodowej. To region autonomiczny we wschodniej Mołdawii, obejmujący tereny na lewym brzegu Dniestru i prawobrzeżne miasto Bendery. Państwo odłączyło się od Mołdawii 2 września 1990 roku, deklarując chęć pozostania w Związku Radzieckim. Istnienie Naddniestrza uznają jedynie dwa państwa – Osetia Południowa i Abchazja – które de facto są uznawane tylko przez garstkę krajów.
Kosowo
Wspomniane wcześniej Kosowo ma status państwa częściowo uznawanego.
Europejskie mikronacje
Poza państwami nieuznawanymi lub uznawanymi częściowo, w Europie istnieją także tzw. mikronacje, nazywane też mikropaństwami. Pod tym pojęciem kryją podmioty, których struktura przypomina nieco strukturę państwa, jednak żaden z nich nie jest podmiotem polityki międzynarodowej.
Niektóre mają swoją konstytucję, hymn, walutę, a nawet paszporty. Jednak w praktyce nie są niczym innym, jak tylko efektem sporów prawno-administracyjnych, artystycznymi przedsięwzięciami, akcjami promocyjnymi lub satyrycznymi przedsięwzięciami. W Europie istnieje ich 18. Poniżej wymieniamy kilka najciekawszych.
Ark Maramia
Ark Maramia to mikronacja w Czechach, założona 7 lipca 1995 roku jako teokracja konstytucyjna rządzona przez fikcyjnego Marama. Ma tylko czterech obywateli.
Forvik
To mikronacja na niewielkiej wyspie w archipelagu Szetlandów. Założył ją w 2008 roku Stuart Hill, angielski kowal i żeglarz. Założyciel jest jedynym mieszkańcem tego quasi-kraju.
Hajdučka Republika Mijata Tomića
To mikropaństwo powstało w czerwcu 2008 roku, na terenie parku Blidinje w Bośni i Hercegowinie. Jego założycielem jest Vinko Vukoja Lastvić.
Kingdom of Lovely
To jedno z najdziwniejszych mikropaństw. Założył je angielski komik Danny Wallace, w ramach programu telewizyjnego „How to Start Your Own Country”. Terytorium mikronacji obejmuje obszar... mieszkania prezentera.
Królestwo Elleore
Królestwo Elleore powstało w 1944 roku, na wyspie położonej na północ od duńskiego Roskilde. Mikropaństwo założyła grupa duńskich nauczycieli.
Ladonia
Ladonia znajduje się na obszarze Szwecji. Powstała w 1996 roku, z inicjatywy rzeźbiarza Larsa Vilksa. Artysta wdał się w spór z lokalnymi władzami, w wyniku którego proklamowana została monarchia konstytucyjna.
Llanrwst
Llanrwst jest mikropaństwem o najdłuższej historii. Powstało w 1276 roku, gdy książę Llywelyn ap Gruffudd zajął miasto i ogłosił jego niepodległość od diecezji w Llanelwy.
